"ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ" - ΜΙΑ ΑΝΕΡΕΥΝΗΤΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

Μια ανερεύνητη περιοχή

Του Χριστάκη Παναγιώτη, τελειόφοιτου Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Παν/μιο Κρήτης

                Ο Παυσανίας μας πληροφορεί ότι εντός της πόλεως των Γερονθρών, υπάρχει ναός προς τιμή του Άρεως. Συγκεκριμένα αναφέρει: εν δε αυταις Γεόνθραις Άρεως ναός και άλσος. Εορτήν δε άγουσι τω θεω κατά έτος, εν η γυναιξίν εστίν απηγορευμένον εισελθειν εις το άλσος[1]. Τονίζει την απαγόρευση της εισόδου στις γυναίκες αλλά δεν ξέρουμε ακριβώς γιατί γινόταν αυτό. Ίσως έχει να κάνει με τη πολεμική φύση του θεού, που κάτι τέτοιο δεν ταιριάζει στις γυναίκες. Στη θέση λοιπόν «Μητρόπολη», στη σημερινή Κάτω Βρύση βρίσκονται τα λείψανα αυτού του ναού. Εκεί είχε βρεθεί ψήφισμα, το οποίο έγινε προς τιμή του Ξενοκλέους Νικάνδρου και αναφέρεται σε τέμενος και ιερό[2]. Στην ίδια επιγραφή αναφέρεται και ιερό της Ήρας[3]. Λόγω ότι υπάρχει μερική καταστροφή της επιφάνειας της επιγραφής δεν είναι βέβαιο ότι αναφέρεται στον ναό του Άρεως αλλά είναι αρκετά πιθανό.

            Στη θέση αυτή χτίστηκε παλαιοχριστιανικός ναό και συγκεκριμένα ο μητροπολιτικός. Από εκεί έχει πάρει η περιοχή το τοπωνύμιο «Μητρόπολις[4]». Ακόμα και σήμερα είναι φανερά τα λείψανα και από τους δύο ναούς. Σ’ αυτή την αρχαιολογική θέση έχουν βρεθεί δωρικά τρίγλυφα, τα οποία οι χριστιανοί εντοίχισαν στους ναούς του Αγίου Νικολάου και Αγίου Σώζοντος (βρίσκονται λίγα μέτρα μακριά[5]). Το 1905 έγινε μια δοκιμαστική προσπάθεια από Άγγλους Αρχαιολόγους για να επιβεβαιωθούν όλα αυτά αλλά δεν βγήκαν ασφαλή συμπεράσματα. Σ’ αυτή τη προσπάθεια βρέθηκε και η επιτύμβια στήλη « ο θλιμμένος νεανίας»[6]. Ανασκαφές έγιναν στην ίδια περιοχή το 1936 από τον Ανδρέα Ξυγγόπουλο, ο οποίος ασχολήθηκε με τον παλαιοχριστιανικό ναό[7]. Επίσης ο Παυσανίας μας πληροφορεί ότι στη σημερινή περιοχή της Κάτω Βρύσης υπήρχε Αρχαία Αγορά με πηγές[8]. Απόδειξη αποτελεί το ρωμαϊκό υδραγωγείο, του οποίου σώζονται λείψανα. Σ’ αυτή την Αγορά χτίστηκε ο ναός του Αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου, όπου στις παραστάδες της θύρας είναι εντοιχισμένες πλάκες με αποσπάσματα του αγορανομικού Edictum de pretiis rerum venalium του Διοκλητιανού (301 π.Χ.)[9]. Πιο κάτω στη θέση Χαλάσματα ( έχει γίνει εκτενή αναφορά από τον κ. Λάμπρο Βουρβουριώτη σε προηγούμενο τεύχος) έχουν βρεθεί τοίχοι, λείψανα ναών και κτηρίων. Υπάρχουν υποθέσεις για φράγκικο ή βυζαντινό φρούριο αλλά δεν έχει επιβεβαιωθεί κάτι.

            Όλη αυτή η περιοχή είναι ανερεύνητη και αξίζει να γίνει έρευνα και μελέτη καθώς θα προσθέσει στοιχεία στην ιστορία του Γερακίου ή ακόμα και να την αλλάξει.

---

[1] Παυσ. Γ’ 22, 6-7

[2] Γριτσόπουλος Τ., Ιστορία του Γερακίου, 1982, 62

[3] Ό.π.

[4] Ό.π.

[5] Ό.π., 63

[6] Ό.π.

[7] Ό.π., 149

[8] Ό.π., 62

[9] Ό.π., 63